Muntendam is een wegdorp in de knik van de zandrug, op de rand van het Dollardgebied en het veengebied. Vanaf de twaalfde en dertiende eeuw dienen de zandige ruggen bij Muntendam als ontginningsas voor de zogenoemde randveenontginningen. Hierdoor ontstaat een strokenverkaveling die haaks op de rug staat. Ten behoeve van deze ontginningen wordt in 1637 het Muntendammerdiep gegraven, drie jaar later gevolgd door het Meedenerdiep. Vanaf de zeventiende eeuw wordt het omliggende land systematisch ontgonnen. Op de kaart uit 1850 is deze verkaveling duidelijk te zien. Alleen polder De Wiede, aan de oostzijde van Muntendam, wijkt af. Het riviertje, de Oude Ae (of Munte), bepaalt door zijn kronkelige verloop de ruimtelijke structuur. De bebouwing volgt de weg over de zandrug, maar ook in het veen ontstaat lintbebouwing. Aan deze hoofdwegen staan in eerste instantie de grotere woonhuizen, de arbeiderswoningen staan in de zijstraatjes.